Pałac Pruszaków

Dwór na radomskich Wośnikach, znany dziś jako Pałac Pruszaków, powstał na przełomie XVIII i XIX wieku jako rezydencja rodziny Bukowieckich. Został wzniesiony na fundamentach znacznie starszego dworu Jana Podlodowskiego z drugiej połowy XVI wieku, co czyni to miejsce jednym z najstarszych ośrodków życia ziemiańskiego w regionie. W 1896 roku majątek przeszedł w ręce Władysława Aleksandra Pruszaka – przedstawiciela znanej rodziny ziemiańskiej – który przekazał go w 1938 roku swojemu synowi, Maciejowi.

Rok później dramatyczna historia II wojny światowej przerwała ciągłość rodowej siedziby – rodzina Pruszaków została wyrzucona z dworu przez Niemców. Po wojnie majątek został przejęty przez państwo, rozparcelowany, a sam dwór zaczął pełnić funkcje instytucjonalne. W kolejnych dekadach mieścił się tu m.in. Zespół Szkół Ogrodniczych, a następnie Zespół Szkół Agrotechnicznych i Gospodarki Żywnościowej w Radomiu, który powstał z połączenia szkół na Wośnikach i Wacynie. Szkoła kształciła młodzież w zawodach związanych z ogrodnictwem, architekturą krajobrazu, żywieniem i agrobiznesem, a teren obejmował aż 28 hektarów i 20 budynków.

W budynkach gospodarczych działających przy pałacu przez pewien czas rezydował również Międzyszkolny Klub Jeździecki „Cwał”, który zakończył swoją działalność w lipcu 2016 roku. Ostatecznie pałac wrócił w ręce spadkobierców Pruszaków, którzy sprzedali go prywatnemu inwestorowi.

Dziś Pałac Pruszaków, mimo zmiennych losów, pozostaje świadectwem wielowarstwowej historii Radomia – od siedziby szlacheckiej, przez ośrodek edukacyjny, po symbol zapomnianego dziedzictwa ziemiańskiego. Wymaga troski i uwagi, ale nadal fascynuje swoją architekturą, lokalizacją i bogatym tłem historycznym.